Saga Orkuveitunnar og tímalína

Saga Orkuveitunnar er saga þess hvernig bær varð að höfuðborg. Elsti hluti fyrirtækisins er vatnsveitan sem hóf rekstur árið 1909. Hér er stiklað á stóru í uppbyggingu innviðanna sem Orkuveitan er ábyrg fyrir.

2020

Carbfix tekur til starfa

Carbfix ohf. hefur starfsemi sem dótturfélag Orkuveitunnar í ársbyrjun. Samnefnt kolefnisföngunar- og förgunarverkefni hefur verið þróað og síðar rekið við Hellisheiðarvirkjun frá árinu 2007. Markmið fyrirtækisins er að Carbfix-aðferðin verði sem flestum aðgengileg í baráttunni við loftslagsvána.

Carbfix logo timalina.png

2016

Planinu lýkur

Tæplega sex ára áætlun Orkuveitunnar og eigenda fyrirtækisins til að endurreisa fjárhag fyrirtækisins eftir áföll við efnahagshrunið á Íslandi 2008 lýkur í árslok. Áætlunin er kölluð Planið og skilar 20% meiri árangri en ráðgert var í upphafi.

2014

Orkuveitunni skipt upp

Orkuveitunni skipt upp að lagaboði og dótturfélögin Orka náttúrunnar, sem sér um framleiðslu og sölu á rafmagni, og Veitur, sem reka vatnsveitu, hitaveitu, rafveitu og fráveitu, líta dagsins ljós.

2012

Orkuveitunni sett eigendastefna

Orkuveitan verður fyrsta orkufyrirtækið sem fær samþykkta eigendastefnu. Hún er samþykkt einróma í öllum þremur sveitarstjórnum eigenda.

2010

Hitaveitan frá Hellisheiðarvirkjun tekin í notkun

Í desember 2010 er fyrsti áfangi hitaveitu frá Hellisheiðarvirkjun tekinn í notkun en aukin framleiðsla á heitu vatni til hitaveitu er ein frumforsenda þess að Hellisheiðarvirkjun er reist.

hellisheidavirkjun CROP.jpg

2007

Gagnaveita Reykjavíkur stofnuð

Gagnaveita var stofnuð sem svið innan Orkuveitunnar 1. janúar 2005 en er breytt í hlutafélag 1. janúar 2007. Viðskiptavinir Gagnaveitunnar, sem á og rekur Ljósleiðarann, eru bæði fyrirtæki og heimili á veitusvæðum Orkuveitunnar.

2006

Orkuveitan tekur við fráveitum

Með samningum við eigendur Orkuveitunnar, tekur fyrirtækið við því lögbundna hlutverki sveitarfélaganna að byggja upp og reka fráveitur. Haldið er áfram miklum umbótum á fráveitukerfum í takti við kröfur nýrra tíma.

2006.jpg

2006

Rafmagnsframleiðsla hefst í Hellisheiðarvirkjun

Jarðhitasvæði Hellisheiðarvirkjunar er sunnan við Hengilinn. Afl fyrsta áfangans er 90 MW fullbyggð getur hún orðið um 300 MW í rafmagni og 400 MW í varmaafli.

2002

Sameignarfyrirtækið Orkuveita Reykjavíkur verður til

Hitaveita Akraness og Borgarbyggðar sameinast Orkuveitunni auk þess sem Akurnesingar leggja rafveitu sína og Andakílsárvirkjun inn í Orkuveituna. Sett eru lög um stofnun sameignarfyrirtækis. Á Reykjavíkurborg 92,22% eignarhluta í fyrirtækinu, Akraneskaupstaður 5,45%, Hafnarfjarðarkaupstaður 0,94%, Borgarbyggð 0,75%, Garðabær 0,47% og Borgarfjarðarsveit 0,17%. Þetta breytist fljótlega. Garðabær og Hafnarfjarðarkaupstaður hverfa úr eigendahópnum og Borgarbyggð og Borgarfjarðarsveit sameinast.

2000

Vatnsveita Reykjavíkur sameinast Orkuveitunni

Starfssvæði Orkuveitunnar með vatnsveitum er að mestu á höfuðborgarsvæðinu en einnig víða á Suður- og Vesturlandi.

1999

Rafmagnsveita Reykjavíkur og Hitaveita Reykjavíkur sameinast í Orkuveitu Reykjavíkur

Tvö öflug veitufyrirtæki renna saman í eitt: Orkuveitu Reykjavíkur. Raforkudreifingin nær á komandi árum til liðlega helmings landsmanna í fimm sveitarfélögum við Faxaflóa; Reykjavík, Kópavogi, Mosfellsbæ, Akranesi og Garðabæ. Hitaveitan er stærsta jarðvarmahitaveita í heimi og er stærsta uppspretta vatns hennar Nesjavallavirkjun og Hellisheiðarvirkjun. En í fjölda lághitasvæða, þar sem Reykjadalur í Mosfellsbæ telur mest, eru sótt 600 MW afls.

Merki OR árið 1999

1998

Fyrsta hreinsistöð fráveitunnar

Fyrsta hreinsistöðin fráveitunnar við Ánanaust er tekin í notkun og í gegnum hana fer fráveituvatn frá 57% íbúa Reykjavíkur.

1994

Vatnsveitur verða matvælafyrirtæki

Ný reglugerð um matvælaeftirlit tekur gildi. Vatnsveitur eru í fyrsta sinn skilgreindar sem matvælafyrirtæki.

1991

Veitingahús ofan á vatnsgeymum

Perlan, útsýnis- og veitingahús á toppi vatnsgeymanna á Öskjuhlíð er tekið í notkun. Perlan tengir saman og hvílir ofan á sex hitaveitugeymum sem hver um sig rúmar 4 milljónir lítra af heitu vatni. Hún er stálgrindahús en stálgrindin hefur öðru hlutverki að gegna en tengja saman hitaveitugeyma og myndar hvolfþak.

Perlan 1990

1990

Heitavatnsframleiðsla hefst í Nesjavallavirkjun

Hitaveitan á Nesjavöllum er tekin í notkun 1990 þar sem grunnvatn er hitað upp og flutt til höfuðborgarsvæðisins. Hún framleiðir nú 120 MW af rafmagni og 300 MW í varmaorku.

Myndband um heitavatnsframleiðslu á Nesjavöllum

Nesjavallavirkjun 1990

1984

Síðasta opna vatnsbóli Reykjavíkur lokað

1979

Hitaveita Akraness og Borgarfjarðar (HAB) stofnuð

Upphaf hitaveitu í Borgarfirði má rekja aftur til 7. áratugar síðustu aldar þegar jarðhitamælingar hófust á svæðinu. Eftir árangurslausar tilraunir Borgfirðinga og Akurnesinga fyrstu árin leiddi frumathugun á Deildartunguhver í ljós að hagkvæmt yrði að nýta hitann úr honum í hitaveitu. Hverinn er sá vatnsmesti á Íslandi og Evrópu allri. Hitaveitan er formlega stofnuð árið 1979 á Hvanneyri.

HAB 1979

1977

Ísland rafvætt að fullu

Hætt er að skrá íbúa án rafmagns í opinberum tölum og telst Ísland því vera fullrafvætt.

1971

Reykjavík telst hitaveituvædd að fullu

98% Reykvíkinga eru tengdir Hitaveitunni. Upp frá þessu fá öll ný hverfi hitaveitu frá fyrsta degi. Olíukynding húsa í Reykjavík er úr sögunni en einmitt um þessar mundir skellur á svokölluð olíukreppa í heiminum með stórhækkuðu olíuverði.

1968

Nauthólsvík lokað

Baðströndinni í Nauthólsvík er lokað vegna mengunar. Hún er opnuð á ný árið 2000 eftir stórátak í fráveitumálum.

1965

Nesjavallajörðin keypt

Reykjavíkurborg kaupir jörðina Nesjavelli til jarðhitanýtingar. Nýtingin hófst árið 1990 þegar heitavatnsframleiðsla hófst í Nesjavallavirkjun.

1965

Upphaf Landsvirkjunar

Landsvirkjun er stofnuð af ríki og Reykjavíkurborg. Markmið hennar er að sjá Suður- og Vesturlandi fyrir raforku, meðal annars með virkjun Þjórsár.

Reykjavíkurborg leggur Sogsvirkjanirnar inn í fyrirtækið á móti vatnsréttindum ríkisins í Þjórsá og eignast tæpan helming í Landsvirkjun. Síðar bætist Akureyrarkaupstaður í hóp eigenda með því að Laxárstöð er lögð til Landsvirkjunar.

1961

Sundlaug Vesturbæjar vígð

Sérstaka athygli vekja svokallaðir „heitir pottar“ við laugarbakkann.

1959

Steingrímsstöð hefur rekstur

Þriðja og síðasta Sogsstöðin vígð. Síðar verður Sogsvirkjun, eigandi virkjananna þriggja, lögð niður við stofnun Landsvirkjunar 1965.

Steingrímsstöð

1958

Gufuborinn

Ríkið og Reykjavíkurborg festa kaup á „gufubornum“ sem gjörbyltir allri jarðvarmanýtingu, jafnt á lághita- og háhitasvæðum. Áratugina á eftir er gufuborinn nýttur til að afla aukins heits vatns með því að endurvirkja lághitasvæðin í Laugarnesi, Reykjum og Reykjahlíð og boranir voru hafnar með honum í Elliðaárdal.

Myndband um borholur á höfuðborgarsvæðinu

1956

Kjarnfræðanefnd Íslands stofnuð

Kjarnfræðanefnd Íslands er stofnuð. Henni er ætlað að rannsaka hagnýtingu kjarnorku, sem almennt er álitin mikilvægasti orkugjafi framtíðarinnar.

1955

Kolviðarhóll keyptur

Reykjavíkurborg kaupir jörðina Kolviðarhól með jarðhitanýtingu þar í huga. Hún hefst ekki fyrr en 2006 þegar Hellisheiðarvirkjun tekur til starfa.

Myndband um helstu háhitasvæði á Íslandi

1952

Fjárfest í IBM gataspjaldavélum

Rafmagnsveita Reykjavíkur og Hagstofan festa saman kaup á IBM gataspjaldavélum. Upphaf tölvualdar á Íslandi.

1950

Írafossvirkjun í Sogi

Framkvæmdir hefjast við Írafossvirkjun í Sogi. Samhliða er unnið að undirbúningi áburðarverksmiðju í Gufunesi til að nýta hluta orkunnar. Virkjunin er vígð 1953 og flytur Ásgeir Ásgeirsson, forseti Íslands, ávarp við athöfnina.

Ásgeir Ásgeirsson

1947

Jarðhitarannsóknir hefjast í Henglinum

Ríkið, Reykjavíkurbær og Hafnarfjörður hefja jarðhitarannsóknir í Henglinum. Talið er að orkan sé næg en bortæknin ekki fyrir hendi.

1947

Andakílsárvirkjun

Andakílsárvirkjun er tekin í gagnið.  Rekstur hefst í Andakílsárvirkjun í október 1947. Virkjunin leysir vélknúnar rafstöðvar af hólmi sem notaðar höfðu verið bæði á Akranesi og í Borgarnesi og nálægu dreifbýli. Virkjun árinnar lauk 1974 þegar ný vélasamstæða er tekin í notkun. Heildarframleiðslugeta er 8 MW.

Myndband um virkjun Andakílsár

1943

Hnitbjörg fá vatn úr Reykjaveitunni

Hnitbjörg, listasafn Einars Jónssonar á Skólavörðuhæð, er fyrst húsa til að tengjast hitaveitunni frá Reykjum í Mosfellssveit. Jarðhitasvæðin á Reykjum og í Reykjadal verða mikilvægustu uppsprettur vatns í hitaveituna allt þar til Nesjavallavirkjun er gangsett 1990.

1940

Baðherbergi á helmingi heimila

Áætlað er að baðherbergi séu í helmingi skráðra íbúða í Reykjavík.

1937

Sundhöllin opnuð

Sundhöll Reykjavíkur tekur til starfa með heitu vatni úr Laugaveitunni.

1937

Ljósafossvirkjun

Ljósafossvirkjun í Sogi er tekin í notkun. Stærstur hluti orkunnar fer í að knýja Rafha-eldavélarnar sem allir vilja eignast. 

Sogsstöðvar er samheiti yfir þrjár vatnsaflsvirkjanir í Soginu sem voru byggðar af Reykjavíkurborg og ríkinu til að tryggja rafmagn í Reykjavík og á Suður- og Vesturlandi. Ljósafossstöð er sú fyrsta. Síðar koma Írafossstöð og Steingrímsstöð.

1933

Hitaréttindi og rannsóknir

Bæjarstjórn Reykjavíkur tryggir sér hitaréttindi að Reykjum í Mosfellsdal og hefur rannsóknir á svæðinu.

Rannsóknir á jarðhitasvæðinu að Reykjum hefjast í september 1933 til þess að anna aukinni eftirspurn. Árið 1937 er hitaveita komin í 58 hús.

1930

Austurbæjarskóli

Austurbæjarskóli og nokkur hús við Bergþórugötu eru fyrstu húsin í Reykjavík sem hitað er með vatni úr Þvottalaugunum, svokallaðri Laugaveitu. Hitaveita Reykjavíkur stofnuð.

Myndband um upphaf Hitaveitu Reykjavíkur

1928

Borun hefst eftir heitu vatni

Árið 1928 er fyrsta holan boruð við Þvottalaugarnar í Reykjavík, sem höfðu verið notaðar um áratugi til þvotta. Við borunina jókst vatnsstreymið til yfirborðsins og náði 14 lítrum á sekúndu af 87°C heitu vatni.

1926

Vindrafstöð á Kópavogshálsi

Vindrafstöð er sett upp á Kópavogshálsi, sú fyrsta á Íslandi. Hún sér Kópavogshæli fyrir orku.

1921

Elliðaárstöð tekin í notkun

Rekstur Rafmagnsveitu Reykjavíkur hefst.

Í árslok 1919 ákveður bæjarstjórn Reykjavíkur að láta reisa 1000 hestafla virkjun við Elliðaárnar. Framkvæmdum við virkjunina lauk á vormánuðum 1921 og var stöðin vígð hinn 27. júní sama ár. Rafmagnið er leitt með ofanjarðarlínu í aðveitustöð á Skólavörðuholti, sem þá var í útjaðri bæjarins. Þaðan er raforkunni dreift í neðanjarðarleiðslum til átta spennibreytistöðva í bænum.

Myndband um sögu Elliðaárvirkjunar

1910

Gasstöð við Hlemm

Rekstur Gasstöðvar Reykjavíkur við Hlemm hefst. Næstu áratugina sér hún bæjarbúum fyrir gasi, einkum til matseldar. Rekstri gasstöðvar og gasveitu er hætt 1956. Gaslagnir eru sumsstaðar síðar nýttar sem ídráttarrör fyrir rafveituna.

1909

Vatnsveita Reykjavíkur tekur til starfa

Vatnið er í fyrstu sótt í Elliðaárnar en síðar Gvendarbrunna.

Árið 1908 er hafist handa um að leggja vatnspípur um Reykjavíkurbæ og formlega er Vatnsveita Reykjavíkur stofnuð 16. júní 1909. Vatni er hleypt í bæinn „til reynslu“ úr Elliðaám. Upphafsdagur vatnsveitu í Reykjavík er þó jafnan talinn 2. október 1909 þegar leiðsla frá Gvendarbrunnum er tekin í notkun. Með þessum virkjunarframkvæmdum eiga Reykvíkingar greiðan aðgang að nægu hreinu vatni, enda líður ekki á löngu þar til vatnsneysla þeirra margfaldast. Vatnsnotkun í Reykjavík eykst úr 18 lítrum á sólahring í rúmlega 200 lítra á sólarhring á hvern íbúa fljótlega eftir tilkomu vatnsveitunnar en áður var allt neysluvatn Reykvíkinga tekið úr brunnum og var það bæði ónógt og óheilsusamlegt.

Samhliða lagningu vatnslagna ákveður bæjarstjórn Reykjavíkur að leggja holræsi í allar götur. Þessar framkvæmdir leiða til betra heilsufars bæjarbúa með hreinu og góðu vatni, bættri fráveitu í holræsum og nægu vatni til brunavarna, steinsteypuframkvæmda og hvers konar iðnaðar, ekki síst fiskiðnaðar og matvælaframleiðslu.

Sjáðu myndband um upphaf Vatnsveitu Reykjavíkur.

1904

Borað eftir neysluvatni

Reykvíkingar reyna að bora eftir neysluvatni í Vatnsmýrinni. Vatnið reynist ódrekkandi.

1902

Fyrsta veitulögnin í Reykjavík

Lokuð skólplögn er lögð frá Landakotsspítala niður að sjó. Hún tengist miklum brunni sem gerður var fyrir spítalann. Þetta er fyrsta holræsið í Reykjavík en áður hafði skólp runnið í opnum rennum um helstu götur niður í sjó, í Tjörnina eða Lækinn. Knud Zimsen, síðar borgarstjóri, stýrir framkvæmdum. Lögnin, sem er gerð úr leir, er enn í notkun 2017 en hefur verið fóðruð með nútímatækni.

1899

Fyrstu rafmagnsljósin á Íslandi

Fyrstu rafmagnsljósin á Íslandi eru kveikt í húsi Eyjólfs Þorkelssonar í Austurstræti 6 og sama ár lýsir hann upp skrifstofur Ísafoldar í húsinu við hliðina, Austurstræti 8.

1895

Baðhúsfélag

Baðhúsfélag er stofnað í miðbæ Reykjavíkur. Það býður upp á heit og köld böð auk steypibaða. Reksturinn gengur illa vegna lítilla viðskipta. Baðhús Reykjavíkur var svo stofnað 1907 (sjá mynd) og var rekið áratugum saman. Vatn úr Skálholtslind við Lækjargötu var leitt í það þar til Vatnsveitan kom tveimur árum seinna.

1888

Boð um að setja upp rafveitu í Reykjavík

Breskt fyrirtæki býðst til að koma upp rafveitu í Reykjavík innan við áratug eftir að Edison finnur upp ljósaperuna. Ekki verður úr.